BEY VE ŞİRA
Bey ve şıra İslam Hukukunda önemli bir fıkhı meselenin adıdır. Türkçe alış veriş manalarına gelmektedir.
İslami gelenekte bir Müslüman fıkhen yapması gerektiği işlerle ilgili bilgileri öğrenmesi nasılsa farzsa bey ve şırayla ilgili bilgileri öğrenmekte ticaret yapan kişiler tarafından öğrenilmesi farzdır. Aksi durumlarda ticaretle uğraşan kişiler helal olan bir işi haram hale getirmiş olacaklardır.
Bugün ki konumu sizlerle paylaşmamım sebebi birkaç gün önce yaşadığım bir olay sebebiyle olmuştur. Bir esnaftan bir mal almak üzere bir dükkana girdim. Genç bir delikanlı vardı. Malın fiyatını sordum. Bu delikanlı bana istediğim mal altmış tele dedi. Ben malın değerini ödeyerek satın aldım. Lakin ikindi olunca bu malı denediğimde mal arızalı çıktı. Malı geri getirdiğimde dükkanda başkaca bir kişi vardı. Bu kişiye malı uzattım ve malın arızalı olduğunu söyledim. Bu kişi arızalı malın fiyatını elli tele olduğunu ve yeni alacağım mala karşılık olarak yirmi tele daha vermemim gerektiğini söyledi. Ben de yirmi tele daha verdim ve yeni malı aldım.
Şimdi sizlere sormak isterim ; Bu alış veriş ne kadar helal oldu bu satıcı için ?!
Konumun başlangıcında sizlerle Peygamberimizden bir hadisle yazıma devam etmek isterim ; “ Rızkın onda dokuzu ticarettedir.” Ticaret Peygamberimiz tarafından bildirildiği üzere rızkın temininde son derece önemli bir etkendir. Tabi bu durum helal harama riayet edildiği sürecedir. Eğer helal harama dikkat edilmediği sürece belki görünüşte son derece para kazanılır fakat helalle harama dikkat edilmediğinde kazanılan bu para kişiye ne dünyada ne ahrette bir fayda sağlamayacaktır.
Ticarette dikkat edilmesi gereken hususları kısaca yazımda işlemeye çalışmak isterim ; Öncelikle alışverişte müşteri her ne olursa olsun aldatılmamalıdır. Peygamberimizden gelen bir hadiste bakınız konu ne kadarda güzel işlenmiştir. “ Peygamberimiz bir gün pazarda dolaşmaktadır. Pazarı gezerken bir hurma satıcısına rast gelir. Elini hurma arabasının altını uzattığında alttaki hurmaların ıslak olduğunu görür. Peygamberimiz bu nedir?! Diye sorduklarında satıcı Ey Allahınrasülü! Yağmur yağmıştı da bundan dolayı hurmalar ıslandı der. Peygamberimiz yağmur yağdığında hurmanın hem üstü hem de altı ıslanacaktır. Fakat bu arabada hurmaların sadece altı ıslanmış durumdadır. “ Bizi aldatan bizden değildir!…“ diyerek çok önemli bir hususu bizlere hatırlatmıştır.
Ticarette tüccar malının ayıplarını her koşul altında söylemelidir. Malın ayıbı söylenmediğinde bu kul hakkına girecektir.Ticarette tüccar malını satarken kesinlikle yeminle mal satmayacaktır. Çünkü Peygamberimiz malın yeminle satılmasın da malın bereketinin gideceği ifade dilmiştir.
Ticarette kar haddi tam manasıyla konulmasa bile bir Müslüman tüccar malına her türlü masrafını koyarak öylece bir kar haddi koymalıdır. Eğer pazarda tüccar aşırı kar koymaya başlarsa bu durumda yönetimin kısıtlama getirmesinde herhangi bir sakınca yoktur. Pazarların denetlenerek müşterinin kandırılmasının önüne geçilmesi yönetimin en önemli görevleri arasındadır. Böyle İslam’ın yaşandığı dönemlerde pazarlara müdahale edildiği vardır.
Peygamberimiz konuyu nede güzel özetlemişlerdir ; Hz. Ömer (R.Anh.)’ dan “ Helale harama riayet ederek ticaret yapan tüccarlar peygamberlerle, Sıddıklarla ve şehitlerle beraberlerdir.”Hak ve hukuka riayet edilerek ticaret yapılması dileğiyle!…
14 Eylül 2016 Çarşamba 17:02
http://www.sebathaber.com/haber/bey-ve-sira-10643.html